Almanya’da kadın futbolu üzerine yürütülen tartışmalar yeni bir boyut kazandı. Alman kadın milli takımının Avrupa şampiyonasında ikinciliği almasından sonra kadın futbolunun geleceği üzerine artan tartışmalar özünde iki ana talebe kilitleniyor: “Equal Pay” ve “Equal Play” yani ”Eşit ücret“ ve „Eşit oyun“.
Alman kadın futbol takımının Avrupa Şampiyonası’nda ikinciliği elde ederek gösterdiği başarı, hem hayranlık uyandırdı, hem de kadın futbolcuların sorunlarını ve taleplerini yeniden tartışmaya açtı. Şampiyonada, kadın futbolunun sahip olduğu potansiyel bir kez daha ortaya çıkarken, kadınların, yaşamın diğer alanlarında olduğu gibi futbolda da ödedikleri ağır bedelleri ve verdikleri mücadeleyi de gözler önüne serdi.
Oyun da eşit değil, ücret de!
Futbolda da eşitsizlik had safhada. Eski milli takım oyuncusu Lena Lotzen’in yaptığı bilimsel bir araştırmaya göre, birinci ve ikinci milli ligde oynayan kadın futbolcuların yüzde 67’si futbolun yanı sıra ya bir üniversitede okuyor ya da üniversiteyi bitirmiş, yüzde 25′ i ise ya çıraklık eğitimi görüyor ya da eğitimini tamamlamış bulunuyor. Kadın futbolcular, birinci ve ikinci ligde oynayan kadınlara herhangi bir ücret ödenmediği için ek olarak çalışmak zorundalar. Alman milli takımı antrenörü Martina Voss Tecklenburg, verdiği röportajda önceliğinin bu yüzden “Equal Play” olduğunu belirterek, kadın futbolunun gelişmesi için hem yapısal hem de altyapısal değişiklerin yapılmasını ve milli ligde oynayan kadınlara temel gelir ödenmesini ve yetenek eşitliği, yani üstün yetenekli genç kadınların gençlik akademilerine erişiminin kolaylaştırılmasını istiyor. Milli takım oyuncusu Lina Magull ise, birinci ve ikinci ligde oynayan kadın futbolcular için yaşamlarını idame edebilecekleri bir asgari ücret talep ediyor.
Taraftarlar eşitlikten yana
FAZ gazetesinde yayınlanan, Nürnberg danışmanlık ve piyasa araştırma şirketi SLC Management tarafından, Alman erkek milli ligi taraftarları, müşterileri vs. ile yapılan bir başka araştırmaya göre, taraftarların çoğunluğu kadın futbolunun gelişmesi için hem Equal Pay’in hem de Equal Play’in uygulanmasını istiyor. Taraftarların yüzde 59’u yapısal değişikliklerin yanı sıra kadın futbolculara da eşit düzeyde başarı ikramiyesi ödenmesini, yüzde 58,3′ ü ise ilk aşamada eşit olmasa da, piyasa koşullarına uygun başarı ikramiyesi ödenmesini savunuyor. Alman erkek milli takımı mesela, 2018 dünya şampiyonasında birinciliği alsaydı, DFB (Alman Futbol Federasyonu) oyuncu başına başarı ikramiyesi olarak 350 bin Euro, kadın milli takımı oyuncularına ise 2019 Avrupa şampiyonasında birinciliği elde ettikleri takdirde, kişi başına 75.000 ödeyecekti.
Taraftarların yüzde 48,1’i kadın futbolculara asgari ücret ödenmesinden yana. Araştırmaya göre, kadın futbolunun yapısal anlamda profesyonelleşmesi ve pazarlanmasını ise taraftarların yüzde 85 gibi ezici bir çoğunluğu destekliyor. Avrupa şampiyonası sürecinde öne çıkan ve kadın milli takımı oyuncuları tarafından da dile getirilen bir diğer talep de, kadın futbolunun erkek futbolu ile kıyaslanmamasıydı, bu talebi de araştırmaya katılanların yüzde 69’u destekliyor.
Olumlu örnekler de var
Spor olmaktan çok milyonların döndüğü kazanç amaçlı devasa bir piyasaya sahip olan futbol sektörünün, erkek futboluna oranla daha az izleyiciye ve dolayısıyla daha az gelire sahip olan kadın futboluna da kar amaçlı yaklaşması şaşırtıcı değil. Zaten, keseyi elinde tutan FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonu) başarı ikramiyelerini eşitsiz ödemekte ısrar ettiği sürece, üye olan ulusal federasyonların da bu doğrultuda adım atmaları zor görünüyor. Bu yüzden Almanya’ da da sadece ligin kralları olan VfL Wolfsburg ve Bayern München kadın futbolculara aylık maaş ödüyor.
Ancak olumlu örnekler, eşit ücret temelinde atılan adımlar var.
Mesela Norveç Futbol Federasyonu, erkek milli takımı oyuncularının paylarına düşen ikramiyeleri almayıp kadın futbolcularla eşit bir şekilde paylaşmayı kabul ettikleri için 2018′ den bu yana milli takımlarına eşit ücret ödüyor.
ABD kadın milli takımı da mücadele ile bu alanda da hakların alınabileceğini gösterdi. 2019 yılında dünya şampiyonu olan ABD kadın milli takımı, ABD Futbol Federasyonu’na karşı ayrımcılık yaptığı gerekçesiyle toplu dava açtı. Kadın futbolcuların amacı, erkeklerin ücret kriterlerine göre ücretlendirildikleri takdirde elde etmeleri gereken ancak alamadıkları toplam 67 milyon doları mücadele ile kazanmaktı. Kadın futbolcular 2020 yılında mahkemeyi kaybettiler ancak yılmadılar ve temyize gittiler. Bu yılın Şubat ayında ise, Futbol Federasyonu 24 milyon Dolar üzerine uzlaşma sağlandığını, 22 milyon Doların kadın futbolculara, geri kalan miktarın da, kariyerlerinin bitiminden sonra kadın futbolculara destek olacak ve genç kadınların futbolunu teşvik edecek bir fona aktarılacağını açıkladı. Üzerinde anlaşılan toplu sözleşmeye göre de, gelecek şampiyona için FIFA tarafından kadın ve erkek futbolcular için ödenecek olan ikramiyelerin tamamı bir potta toplanarak tüm milli takım futbolcularına eşit şekilde ödenecek. Darısı, bugüne dek 12 kez gerçekleşen Avrupa kadın futbol şampiyonalarının 8’inde şampiyon olan ve bu rekoru hala koruyan Alman kadın milli takımının başına diyelim.