Almanya‘da 40 yıl ve daha fazla çalışıp, ayda 1000 Euro‘nun altında emekli maaşı ile geçinmeye çalışan insanların sayısı 2,4 milyona çıktı. Kadınlar ise erkeklerden yüzde 26 oranında daha az olan emekli maaşlarıyla yoksulluk sınırında yaşıyorlar.
Federal Hükümet Temel Emekli Maaşı Yasası’nda tam olarak uzlaşma sağlayamadığı için yasanın parlamentoya ne zaman sunulacağı da hala belli değil. Ancak Federal Parlamento tarafından kamuoyuna sunulan veriler, 2,4 milyon emeklinin ayda 1000 Euro’nun altında bir maaş ile geçimini sağlamak zorunda olduğunu gösteriyor.
Sol Parti Federal Parlamento Fraksiyonu tarafından hükümete sunulan bir soru önergesine verilen cevapta, en az 40 yıl çalışmış ve Emekli Kasası’na prim ödemiş olan 2,4 milyon emekli, ayda 1000 Euro’nun altında bir maaşla geçimini sağlamak zorunda. Bu sayı 40 yıl boyunca emekli primlerini ödemiş olan her üç kişiden birine tekabül ediyor. Emekli Kasası’na 45 yıl boyunca çalışıp prim ödeyenlerde ise her beş kişiden biri 1000 Euro‘nun altında maaş alıyor. Almanya’da yaşayan 21milyon emeklinin ise 17 milyonu 1000 Euro’nun altında ve hatta 800 Euro’nun altında bir maaş alıyor. Bu sayılara memur emekli maaşı alanlar ve serbest meslek sahipleri de dahil. Tablo uzun seneler çalışmış ve emekli sandığına primlerini düzenli ödemiş olanların dahi yaşlılıkta geçimlerini sağlayabilecekleri bir maaş alma olasılığının düştüğünü gösteriyor.
Kadınların emekli maaşları oldukça düşük
Özellikle düşük gelirli iş sektöründe, part time işlerde ya da sadece birkaç yıl çalışmış olanların genelde düşük ve hatta çok düşük emekli maaşı alacağından yola çıkmak gerekiyor. Bu koşullarda çalışan emekçilerin büyük bölümünü kadınlar teşkil ediyor. Öyle ki kadınların aldığı aylık yasal emekli maaşı ortalama 693 Euro civarında. Aldıkları maaş gibi kadınların otobiyografileri de neredeyse ortak. Erkek çalışıp para kazanıyor; kadın ise ev işi, çocuk bakımı gibi sorumlulukları üstleniyor ve ek olarak aile bütçesine „katkı” sağlıyor. Ancak bu hesap, sadece çiftler yaşlılıkta da birlikte yaşamaya devam ettikleri sürece işliyor ve iki emekli maaşı yetebiliyor. Aksi takdirde kadınlar aldıkları 693 Euro maaş ile yaşlılıkta yoksulluğa itiliyor.
Duvarın yıkılmasından önce Doğu Almanya’da çalışan kadınların sayısı yüzde 90 oranındaydı. Batı Almanya’da ise o dönem iki kadından biri çalışmaktaydı. Dolayısıyla Doğu Almanya’da daha fazla kadının ev dışında çalışmış olması, bugünkü emekli maaşlarına da yansıyor. Öyle ki, Doğu eyaletlerinde kadınların aldığı emekli maaşı ortalama 907 Euro ile Batı eyaletlerinin 214 Euro üzerinde.
Düşük ücretler yaşlılıkta güvence sağlamıyor
Almanya’nın geneli için geçerli olan, ama erkekler ve kadınlar için de büyük bir sorun teşkil eden düşük ücretlerin yaşlılıkta ekonomik güvence sağlamadığı ortada. Milyonlarca insanın bu kadar düşük emekli maaşı almasının yasal emekli sandığına olan güveni de sarstığını söyleyen Sol Parti Federal Parlamento Fraksiyon Başkanı Dietmar Bartsch, acilen yasal asgari ücretin 12 Euro’ya çıkarılmasını ve emekli maaşlarının arttırılması için reform talep ediyor.
Almanya’da aldığı emekli maaşı ile geçinemediği için sosyal yardıma (Grundsicherung) başvuranların sayısı da hızla artmakta. Ayda ortalama 796 Euro’nun altında emekli maaşı alanlar yasal olarak sosyal yardıma başvurabiliyor. Emekli maaşına ek olarak yardım alanların sayısı 560.000 düzeyinde. Bu, 65 yaş üstü insanların yüzde üçünün sosyal yardıma muhtaç olduğunu gösteriyor. Yaşlılıkta sosyal yardıma başvuranların ise yine büyük bir bölümünü artarak kadınlar oluşturmakta.
Temel emeklilik maaşı çözüm mü?
Federal Sosyal Bakanı Hubertus Heil, emeklilikte yoksulluğu ortadan kaldırmak üzere, CDU ve FDP’nin itirazlarına rağmen, Temel Emeklilik Maaşı Yasası’nın 2021 başında çıkacağını duyurdu. Ancak Bakan Heil’ın temel emeklilik projesi kaç yıl (yani 33 yıl mı, 35 ya da 45 yıl mı) çalışıldığını baz almıyor. Sol Parti ise bu önerinin adil olmadığını söylüyor ve artan yaşlılıkta yoksulluğun ortadan kaldırılabilmesi için çalışma sürelerinin, gelir ve vergi düzeyinin de göz önünde bulundurularak belirlenen, dayanışmacı bir temel emeklilik maaşı istiyor ve hiçbir yaşlının 1050 Euro’nun altında maaş almamasını talep ediyor.
Önümüzdeki yıllarda emekliye ayrılacak olanların büyük bölümünü part time işlerde çalışmış olan emekçiler oluşturuyor. Geçtiğimiz yıllarda öncelikle part time ve mini job işlerde çalışan kadınların sayısında büyük artış yaşandı. Buna ek olarak kadınların ağırlıklı olarak sağlık, bakım ve hizmet sektörü gibi düşük ücretli alanlarda çalışıyor olması, alacakları emekli maaşının da düşük olacağını gösteriyor. Ve tam da bu iş alanlarının pandemi döneminde vazgeçilmez olarak nitelendirilmesi, bu alanlarda çalışanları yaşlılıkta yoksulluğun beklediği gerçeğini değiştirmiyor.